KONINGEN IN BLOKKER
Overzichtsverhaal van de Volkskrant over de Blokker Festivals
(05-06-99)
Deze zondag wordt herdacht dat The Beatles 35 jaar geleden naar Blokker kwamen voor hun enige echte concert in Nederland. Maar al jaren voor hun komst deden artiesten van wereldfaam het Noord-Hollandse dorp aan. Dat was te danken aan de zoon van de burgemeester, die over de plaatselijke veilinghal kon beschikken en over gratis personeel.
TANTE AFRA'S slaapkamer is afgeladen vol nieuwsgierigen, maar wij mogen vooraan staan - kinderen in het open raam. Beneden in de dorpsstraat trekt een muziekkorps voorbij. Er zijn ruiters en dan, plotseling, zien we Louis 'Satchmo' Armstrong, koning van de jazz. Hij zit in een open boerenwagen, getrokken door zes paarden, en hij zwaait, spreidt de armen en lacht de tanden wit. 'Wat is hij zwart, hè', zegt iemand achter ons.
10 mei 1959, Blokker. Het dorp vlak bij Hoorn is geen dorp meer, maar een zee van tienduizenden mensen. Ze staan langs de weg, rijen dik, ze hollen achter de rijen langs om niks te missen of ze rijden de stoet achterna met honderden fietsen, brommers en auto's. De eerste-klasplaatsen zijn voor de bewoners en andere bevoorrechten die rustig in hun voortuinen of slaapkamers kunnen blijven en toch alles voorbij zien gaan.
Langzaam zien we Armstrong en zijn stoet verdwijnen, langs de bloeiende bomen, in de richting van veiling Op Hoop van Zegen. Daar, in de hal waar anders groente en fruit worden verhandeld, breekt een orkaan van geestdrift los als de grote trompettist binnenrijdt.
'Toejuichingen spuiten als fonteinen uit de hal omhoog', schrijft het Dagblad voor West-Friesland. 'Niemand slaat acht op de hitte, niemand wenst te capituleren voor de broeierige sfeer.' Armstrong zegt 'wonderful', doet de armen omhoog, en gaat op de schouders. Als hij het podium van groentekistjes betreedt, brult de menigte minutenlang: 'Satchmo, Satchmo.'
Het is al de tweede spectaculaire intocht in Blokker die maand. Drie dagen voor Armstrong maakt Victor Sylvester, de Britse heerser van het strakke dansritme, zijn opwachting. Dertigduizend mensen staan er langs de weg als hij in een witte calèche voorbijrijdt. 'Very interesting, indeed', luidt zijn commentaar en hij klimt op de kap van zijn rijtuig om zichtbaarder te kunnen wuiven.
Toch is er niemand die vorige maand heeft herdacht dat dit alles zich veertig jaar terug afspeelde. Deze zondag echter, is er wél een herdenking. Dan is het precies 35 jaar geleden dat The Beatles naar Blokker kwamen voor het enige afgeronde concert dat zij ooit in Nederland gaven. Er zullen sprekers zijn zondag, en muziek. En vlak bij de voormalige veilinghal - nu in gebruik bij een groothandel in levensmiddelen - zal het Beatles-monument worden onthuld, drie meter hoog, vier meter breed, voor een groot deel bestaande uit een reusachtige platenhoes van beton. Ondanks protesten van bewoners tegen het kunstwerk, hebben sponsors en overheden voldoende meegewerkt om de onthulling mogelijk te maken. Want het concert van 's werelds populairste popgroep was een belangrijke gebeurtenis, daarover is weinig verschil van mening.
Maar al vóór die gedenkwaardige dag was het Noord-Hollandse dorp van krap drieduizend inwoners jaren achtereen een trekpleister voor beroemdheden. Niet alleen Armstrong en Sylvester kwamen langs, ook Benny Goodman, Jacques Brel, Catharina Valente, Vera Lynn, Cliff Richard, enzovoort. Ze kwamen naar Op Hoop van Zegen voor het Festival Blokker. Negen van die festivals zijn er geweest, tussen 1956 en 1965, georganiseerd door Ben Essing, een slungelachtige jongeman, de zoon van de burgemeester.
Midden jaren vijftig is die jongeman lid van een groepje jongeren dat regelmatig, vooral op zondag, bijeenkomt om te discussiëren over actuele gebeurtenissen in de wereld. En over Blokker zelf: de benepenheid van de dorpspolitiek en het verzuilde verenigingsleven. 'Je had Ooster- en Westerblokker, die gaven op elkaar af', vertelt Pauline Laan-Essing. 'En hoewel Blokker overwegend katholiek was, had je ook nog tegenstellingen tussen de religies. En iedereen had zijn eigen verenigingen. Mijn broer wilde daarvan af; hij wilde vooral de jeugdverenigingen bij elkaar brengen en sterker maken.'
'Maar ja, dat kost geld, en hoe komen we daaraan, vroegen we ons af', zegt Jan Vis, destijds lid van het jongerengroepje. 'Er was geen gemeentelijke subsidie. Toen kwam Ben Essing op het idee een concert te organiseren met de Dutch Swing College Band, die toen heel populair was. Het lukte om ze te krijgen. Per auto reisden we alle kermissen in de omgeving af om reclame te maken. We klommen op de podia van de danszalen om het concert aan te kondigen. Het werd een succes.'
Dat komt ook door de formule. Ben Essings vader is in die tijd, behalve burgemeester, ook voorzitter van het veilingbestuur. Dat zijn zoon over de veilinghal kan beschikken, is in weinig tijd geregeld. Goedkoop personeel is er ook. De leden van de verenigingen die van het concert zouden profiteren, bemannen de bars, de kaartverkoop, alles. Gratis en voor niets, nou ja, voor een vrijkaartje. Van veilingkisten bouwen ze de podia en de zaalaccommodatie. Vis: 'De vlakken waar het publiek op zat, bedekten we met het ribbeltjespapier waarop kwetsbaar fruit in de kisten werd gelegd, en dat maakten we met nietjes vast. Brandgevaarlijk allemaal, zou je nu zeggen.'
De rooms-katholieke kerk is not amused over de komst van de Dutch Swing College Band. Laan-Essing: 'De deken van Hoorn sprak vanaf de preekstoel over de ''syncopische'' muziek van de band, die slecht was voor het zielenheil van de jongeren.' Die waarschuwing heeft ook een politieke kant: een deel van de geestelijkheid vreest dat het door Essings opzet zijn greep op het verenigingsleven kwijtraakt.
Maar Essing, 21 jaar en student rechten, zet door. Vijfduizend liefhebbers van traditionele jazz vullen op zondag 15 juli 1956 de veilinghal volledig. Netto winst: 4200 gulden, bestemd voor de Gemeenschap RK Jeugdbewegingen Blokker.
Dat smaakt naar meer, vinden Essing en zijn maten. Toch organiseren ze in 1957 geen festival, want Hoorn viert zijn zeshonderdjarig bestaan en er zijn al feestelijkheden genoeg in de buurt. Maar een jaar later is het goed raak: Essing contracteert voor achtduizend gulden zijn eerste internationale ster: klarinettist Benny Goodman, de koning van de swing, en zijn orkest. Voor het eerst ook maakt het dorp een intocht mee. In een 'brutaal gekleurd chroommonster' (de Volkskrant), een open auto, rijdt Goodman onder grote belangstelling naar de veiling, klarinet in de hand. Essing boekt zijn tweede succes, al zijn niet alle recensenten kapot van Goodmans spel.
In 1959 zijn ze beter te spreken over Armstrong en zijn All Stars. Het optreden van de Amerikanen - een onderdeel van hun Europese tournee - is echter maar een van de vele attracties tijdens dit eerste meerdaagse Festival Blokker. Schuifelen op Sylvesters dansmuziek is er nóg een, luisteren naar Nederlandse artiesten als Mieke Telkamp, Greetje Kauffeld en het Trio-Pim-Jacobs-met-zang-van-Rita-Reys een andere. En er is een Beierse avond met de Oberlander Kapelle en veel bier.
Die Beierse avonden worden trouwens een traditie; in 1960 is er weer een en niet de laatste. Grootste attractie in 1960 is zangeres Catharina Valente, op Hemelvaartsdag 26 mei. Dat jaar breekt Essing zijn studie af, na zijn kandidaats. Hij trouwt en helpt de Stichting Festival Blokker oprichten, waarvan hijzelf directeur/organisator wordt.
Dan al is hem duidelijk dat de muziekwereld aan het veranderen is, een ontwikkeling die het festival grote faam zal brengen, en tevens het einde. Jongeren houden steeds meer van hun eigen 'tienermuziek' en minder van jazz. Niet voor niets wordt het festival van 1961 geopend met tienersterren als Rex Gildo, Jan en Kjeld en The Blue Diamonds. De meeste van die artiesten hebben succes in Blokker en ze zijn er in 1962 weer. Echte beroemdheden ontbreken ook dat jaar, of we moeten Robert Stolz tot hen rekenen, de 82-jarige operettekoning.
Artiesten van wereldfaam zijn er pas weer in 1963, volop zelfs, al zijn de meesten geen tienersterren. Nana Mouskouri is er met haar 'prachtige gevoileerde stem' (Dagblad voor West-Friesland) en Jacques Brel, die weigert als toegift Marieke te zingen, omdat hij nooit toegiften zingt. Het meeste enthousiasme maakt Vera Lynn los - veteraan-zangeres van de Tweede Wereldoorlog -, vooral als ze haar optreden besluit met Land of Hope en Glory, gezongen met de Mastreechter Staar.
Eén grote tienerster is er wel: Vince Taylor, vorst van de twist, geheel gestoken in zwart leer. Nauwelijks is hij begonnen met zijn show, of politiemannen en andere ordebewakers raken in gevecht met jongeren die naar voren dringen. Taylor moet van de organisatoren zijn optreden onderbreken om de gemoederen tot bedaren te brengen.
Een soortgelijk optreden helpt het Festival Blokker twee jaar later mede aan zijn einde. De Pretty Things, de super-langharige popgroep uit Engeland, zwepen het publiek op en honderden veilingkistjes begeven het onder het gehos. Essing ('geteisem') heeft er genoeg van. Tot overmaat van ramp wordt het tweede optreden van Louis Armstrong in Blokker een flop: een halflege veilinghal en niks geen grote intocht. De tijden zijn definitief veranderd.
Degenen die dat op hun geweten hebben, voor een groot deel, zijn een jaar eerder langsgekomen. The Beatles, 'de pruikenjongens uit Liverpool', zoals een krant ze noemt, brengen Blokker en zijn festival eeuwige roem. B-day noemen ze in het dorp de 6de juni 1964, precies twintig jaar na de invasie in Normandië.
De dag voor 'Blokker' hebben The Beatles - omzwommen door fans - door Amsterdam gevaren, John, Paul, George en drummer Jimmy Nichol die de zieke Ringo Starr vervangt. Een optreden voor televisie wordt afgebroken wegens te veel enthousiasme bij het publiek.
Die geestdrift is er ook in Blokker. 'Meisjes barsten in snikken uit, schudden met haar hoofd, gillen als bezetenen. Jongens rukken hun hemd open en kronkelen over de vloer', schrijft het Dagblad voor West-Friesland. Maar een veilinghal kan wel wat hebben, vandaar dat The Beatles daar worden ondergebracht en niet in, pakweg, het Amsterdamse Concertgebouw.
Een grote intocht gaat niet vooraf aan de twee optredens van The Beatles in Blokker, 's middags en 's avonds, met hetzelfde programma. De Fab Four komen snel aanrijden in een auto en zijn zó voorbij. Vanaf de slootkant voor de veilinghal kunnen we nog net de achterkant van het kapsel van John en Paul ontwaren. Maar hun muziek is goed te horen buiten, alle acht songs, te beginnen met I saw her standing there, meegezongen door een duizendkoppig publiek.
Al vanaf de vroege morgen is dat toegestroomd uit het hele land. Vermoedelijk komen ze van het NS-station Hoorn, de honderden mensen die we richting Blokker zien lopen door de anders zo stille straat in het noordoosten van de stad. We hoeven alleen maar uit het raam te kijken en de nationale Beatle-mania trekt aan ons oog voorbij.
En na het avondoptreden van The Beatles zijn al die mensen er weer in die straat, op weg naar het station vermoedelijk. Het is donker geworden. B-day, de Langste Dag van Blokker, is ten einde en de jaren zestig kunnen beginnen.