JA JA , ALWEER EEN KWARTJE STATIEGELD ( door George Evers)
Toen ik onlangs een artikel uit het NHD van dik twee jaar geleden zag ( zie onder) over Meindert Mak uit Ursem viel het me op dat deze uiterst populaire gangmaker uit de jaren vijftig veel liedjes had geschreven. Ik werd nieuwsgierig en heb de inmiddels 79-jarige rasmuzikant (september 2007) gevraagd of hij ook platen had gemaakt. Dat bleek niet het geval. Ik werd door Meindert thuis uitgenodigd en al gauw werd duidelijk dat de man ontzettend veel nummers heeft geschreven maar die werden uitsluitend door hemzelf of samen met zijn bandleden van de Matadors - actief van 1956-1965 - uitgevoerd. Wel was hij enorm trots op het feit dat hij een van zijn betere nummers Ja, ja, alweer een kwartje statiegeld had kunnen verkopen aan de godfather van de Nederlandse smartlap, de befaamde Johnny Hoes. Meindert kon zelfs het contract uit 1962, met handtekening van Johnny, nog overleggen. Op mijn vraag of hij wist wat er met het desbetreffende nummer gebeurd was, moest hij het antwoord schuldig blijven. U kunt begrijpen dat dit typisch een uitdaging vormde voor het Koppop-team om hier achter zien te komen...
Na diverse verzamelaars in den lande te hebben doorgezaagd werd na een paar dagen duidelijk dat Hoes het nummer niet heeft gebruikt voor artiesten op zijn eigen Telstar label. Het werd doorverkocht aan het Fontana label waarna Een kwartje statiegeld in 1962 op de markt verscheen als een singeltje van de Rotterdamse zanger Jacky van Dam, in die tijd razend populair met hits als Ik ben Japie de portier en het Feyenoord-lied Geen woorden maar daden. Na een week had ik via Marktplaats het plaatje kunnen aanschaffen en heb dit onlangs tot Meindert's groot plezier - na 45 jaar ! - aan hem kunnen laten horen en het hem uiteraard geschonken. Dat e.e.a. heel belangrijk voor hem was bleek uit het feit dat zijn kinderen de origineel door hem gescheven tekst en bladmuziek al jaren geleden hadden doen inlijsten. Het hangt nu op een prominente plaats aan de muur in de woonkamer. Van de uitvoering van Jacky van Dam werden in ieder geval twee uitvoeringen op de markt gebracht. Een singeltje in de bij verzamelaars zeer populaire "Favorieten expres" serie en het nummer staat ook op een z.g. EP ( Extended Play), een grammofoonplaatje op singel-formaat waar vier nummers op stonden. Beide afbeeldingen zijn hierboven bij de discografie te bewonderen. Even aanklikken en dan krijgt u ze ook nog eens op groot formaat.
Meindert, die in de jaren vijftig een zeer bekende regio- artiest was ( 300 optredens per jaar ) liet diezelfde avond ook nog even horen dat hij nog steeds heel goed overweg kan met zijn geliefde accordeon. Op het toppunt van zijn roem werd hij gevraagd als vaste medewerker van Cees Schilperoort in het radio-programma Tussen twaalf en twee en trad meermalen op in de Hoornse Parkschouwburg tussen de meest bekende Nederlandse artiesten. in 1965 moest hij echter wegens ziekte afhaken en is kort daarna gestopt met de muziek. In het hieronderstaande artikel uit het NHD van 2005 kunt u alles lezen over het verdere leven van Meindert Mak.
Omdat de man zo ontzettend veel nummers had geschreven bleef ik doorvragen wat nu de reden was waarom hij niet meer eigen repertoire had verkocht. Daar waren een aantal redenen voor: ten eerste had Mak van Johnny Hoes geen cent ontvangen van de verkoop van Een kwartje statiegeld, alleen van de Buma Stemra rechten heeft hij een paar honderd gulden overgemaakt gekregen. De belangrijkste reden was echter dat Meindert een aantal keren flink besodemieterd is door een aantal van zijn liedjes aan bekende orkesten uit die tijd toe te sturen, waarna hij er verder niets meer van hoorde. Enige tijd daarna hoorde hij dan nummers op de radio kwamen die kwa muziek en tekst enigszins waren aangepast maar overduidelijk van zijn hand waren. Dit is o.a. gebeurd met het liedje de Zuiderzeeballade wat door Meindert als Engelse wals en komplete tekst werd aangeboden aan een orkest wat veel werzaam was voor de KRO, vermoedelijk het orkest van Joop de Leur, dat weet Meindert niet precies meer. Daar hoorde hij ook niets meer van tot het een jaar later opeens op de radio te horen was in een uitvoering van Sylvain Poons en Oetze Verschoor, terwijl daarnaast ook nog eens een versie op de markt kwam van Jean Lemaire en Godert van Colmjon. Alleen nu was het een tango en was er flink in de tekst geknipt. Tekstschrijver? Willy van Hemert. Componist ? Joop de Leur.
Op Google even lopen speuren en daar bleek dat in 1959 de Vara aan van Hemert en componist Harry de Groot had gevraagd om de muziek te componeren voor een radioprogramma, waarbij ieder lied gewijd zou zijn aan een bepaalde provincie. Vlak voor de uitzending kwam men tot de ontdekking dat de toekomstige provincie Flevoland vergeten was. Nu bleek dat Harry de Groot niet op zo'n korte termijn beschikbaar was om de muziek te schrijven. Daarom werd er een beroep gedaan op Joop de Leur. Die had nog een idee" in de kast liggen", dat daarvoor werd gebruikt.
Al met al veel stof tot nadenken. Waar of niet waar ? Ik ben zeker geneigd om Meindert Mak op zijn woord te geloven en waarom zou iemand van 79 jaar daar over liegen? Aan de Leur kan het niet meer gevraagd worden. Die werd in 1900 geboren en ook van Hemert is er al lang niet meer. Het zal altijd wel een raadsel blijven vrees ik.
Naschrift: Meindert Mak is op 83-jarige leeftijd overleden op 11 maart 2011.
G.E.
FEEST MET MEINDERT MAK EN ORKEST DE MATADORS (Bron: NHD 5 januari 2005)
URSEM: Ik heb wat land gehuurd op de maan, Ja, ja, alweer een kwartje statiegeld, Oh, wat heb ik toch gelachen. Titels van liedjes die de 77-jarige Meindert Mak uit Ursem in zijn jonge jaren heeft geschreven. Twee van zijn andere liedjes zijn op de plaat gezet. Achttien jaar van zijn leven was hij muzikant en conferencier op allerlei feesten. Ook met het show- en dansorkest De Matadors kwam hij door heel Noord-Holland. Meindert Mak, een bijzondere man. En niet alleen vanwege zijn accordeon.
Het verhaal over het leven - tot nu toe - van Meindert Mak is het dubbel en dwars waard om vast te leggen. Dat is ook gebeurd, door hemzelf. In het artikel Meindert Mak vertelt, doet de geboren en getogen Ursemmer grepen uit zijn leven. Het verhaal is afgedrukt in het jaarboek van de Historische Kring Ursem. Dit blad is onlangs verschenen.
Ook maatschappelijk was Meindert Mak zeer actief. Bij de viering van het 25-jarig bestaan van de gemeente Westerkoggenland, vorig jaar met diverse activiteiten, is menigmaal de naam Meindert Mak gevallen. Hij voerde eind jaren zeventig vol vuur het 'Comite behoud zelfstandigheid Ursem' aan. De actiegroep bereikte uiteindelijk niet haar doel, maar dat lag zeker niet aan Meindert Mak.
ARM
De liefde voor de muziek - in het bijzonder de accordeon - heeft hij niet van huis meegekregen. Voor muziek was helemaal geen plaats in het ouderlijk huis. Het gezin had het arm. Vader kees Mak werkte bij het hoogheemraadschap. Om het karig loontje iets aan te vullen, had hij een paar koetjes die hij voor en na het dagelijks werk molk. Moeder Bregje had haar handen vol met de zorg over acht kinderen. Als knecht kwam de jonge Meindert Mak in Heerhugowaard bij boer Wim Schilder in aanraking met de muziek. "Er kwam die tijd een accordeonist langs de huizen. Ik vond dat heel mooi. Als de muzikant kwam, rende ik vanuit het land naar de boerderij."
NEDERLANDS-INDIE
Met eigen geld en een bijdrage van zijn baas Wim Schilder kocht hij al snel een accordeon. Om aan het extra geld te komen, kocht Meindert aardappelmeel. Met de verkoop van pondszakjes maakte hij flinke winst. Zijn eerste lessen op het instrument volgde hij bij een club in Alkmaar. De accordeon ging in 1948 mee naar het toenmalig Nederlands-Indie. Het soms harde en onwerkelijke militaire leven daar werd afgewisseld met inlandse feestjes in de kampong, waar de Westfries gezellige deuntjes speelde. Bij terugkeer wist Meindert Mak mak precies wat hij niet wilde. Geen boerenknecht of iets vergelijkbaars. De techniek leek hem meer. Als monteur kreeg hij een baantje in de autogarage van zijn tante in Spierdijk. 's Avonds bezocht hij de ambachtsschool. Het muzikale bloed bleef kriebelen. Al snel ging weer op accordeon -en pianoles.
Het duurde niet lang totdat hij werd gevraagd voor een feestje. Eerst bij kennissen, later ook bij anderen. "ik ging met de pet rond en verdiende soms twintig of dertig gulden. In de garage verdiende ik in een hele week niet meer dan twaalf gulden. Ik wilde er mijn brood mee verdienen en ging heel hard studeren. Tot verontrusting van mijn ouders. ' is net niet te gek, je gaat nergens heen en je zitte maar op dat ding', zeiden ze vaak".
BEROEPS
Na een jaar ging Meindert als beroeps de muziek in. Op bruiloften en partijen in en zelfs buiten de provincie werd hij een bekend gezicht. Later speelde hij als duo vaak op kermissen en andere grote feesten. " Eerder had ik een paar jaar toneel gespeeld. Dat kwam me later goed van pas, ik ontwikkelde me steeds meer op artiesteniveau."
Hij begon zelf liedjes te schrijven. Daatoe behoren ook nummers als Een ouwerwis walsie en Het Ursemmerlied. Allemaal succesnummers. Phonogram bracht twee andere liedjes uit op vinyl. De Ursemmer tekende zelfs een contract bij de grote Johnny Hoes. Er bestond meer dan alleen muziek. "Ik schreef ook voordrachten en gedichten en bedacht moppen. Met als titels Melkerstoid, Zo zo wat, M'n achteruitje en Verloren liedje. Met veel succes bracht hij ze keer op keer op de planken.
ORKEST
Zelfs werd hij benaderd door de KRO voor een programma met Cees Schilperoort en jack van Kollenburg. Hij zette echter de cabaretoptredens op een laag pitje, nadat zijn gezondheid begon te protesteren. Een ander verbazend hoofdstuk in het leven van Meindert Mak is De Matadors. Met dit show-en dansorkest begint hij in 1956. "We verzorgden allerlei avonden en deden veel geinige dingetjes. Met ook weer nummers die ik schreef. Toch werd ook dit allemaal een beetje te veel. Bruiloften duren tot diep in de vroege morgen, en ik had er soms vier of vijf in de week."
De Ursemmer koos uiteindelijk voor zijn gezin en bedrijf. Hij had aan de Ursemmerweg een bollenbedrijf. Vanuit het bloembollenvak belandde hij in diverse bestuursfuncties, was actief als penningmeester van de Flora en was jarenlang actief in de plaatselijke politiek.
Ook op een ander gebied toonde Meindert Mak zich een gangmaker. Gedurende twee jaren, 1977 en 1978, voerde hij in Ursem het carnavalsfeest aan als Prins Valentijn.
Originele bladmuziek van "een kwartje statiegeld"
Contract, getekend door Johnny Hoes
